Recent is het jaarbericht 2023 van het Openbaar Ministerie gepubliceerd. Hieruit blijkt een mooi beslagresultaat in 2023. Er is fors meer conservatoir beslag gelegd. De gezamenlijke inspanningen van het OM en ketenpartners resulteerden in een beslagopbrengst van 363,5 miljoen euro. De beslagdoelstelling voor 2023 van 281,6 miljoen euro is met 129% ruimschoots behaald.

Het beslagresultaat bestaat uit nationaal, buitenlands- en internationaal beslag. Buitenlands beslag betreft beslag dat in het buitenland is gelegd op verzoek van Nederland. Onder internationaal beslag verstaan we beslag in Nederland op verzoek van het buitenland. Er is in 2023 in het buitenland onder andere beslag gelegd op aandelen, onroerende goederen, kunst en horloges voor ongeveer 12,5 miljoen euro. Het totale beslagresultaat in 2023 betekent een stijging van bijna 50% ten opzichte van 2022. Toen kwam het bedrag op 246 miljoen euro uit.

Ook zien we drie jaar op rij een stijging in het aantal zaken waarin beslag is gelegd. Ten opzichte van 2021 is er een groei waar te nemen van zes procent: van 46.700 zaken met beslag in 2021 naar 49.600 in 2023. We zien dat het beslagcijfer niet afhankelijk is van een paar grote zaken, maar dat over de hele linie de beslagdoelstellingen worden gehaald. Er is dus een brede basis voor dit resultaat.

Digitale criminele geldstromen

De wereldwijde ontwikkelingen leren ons dat er in 2023 een toename van het aantal crypto gebruikers is naar ongeveer 580 miljoen gebruikers. Dat betekent een groei van 34% ten opzichte van het jaar ervoor. Het kan ook een teken zijn dat cryptovaluta voor criminele gebruikers steeds aantrekkelijker wordt.

In 2023 is het beslagresultaat ten aanzien van cryptovaluta’s in 2023 gestabiliseerd naar iets meer dan 10,5 miljoen euro. De uitschieter in 2021 van 18,1 miljoen euro is te danken aan eenn zaak waar beslag is gelegd van circa 25 miljoen euro. In ogenschouw dient opgemerkt te worden dat de cijfers deels afhankelijk zijn van de dagkoers, omdat in beslag genomen cryptovaluta relatief snel worden omgezet in euro’s. Dit gebeurt tegen de op dat moment geldende marktprijs.

Digitaal platform Afpakken

Het Digitaal Platform Afpakken (DPA) is de plek waar collega’s uit de hele keten gebruik van kunnen maken van tips, tools en ondersteuning op het gebied van beslag/afpakken. Het Digitaal Platform Afpakken wordt door een redactie continue verbeterd en geactualiseerd. De kennis en ontwikkelingen worden gepubliceerd door en voor de opsporingsdiensten in samenwerking met het OM. In 2023 is het DPA in 2023 8.312 keer geraadpleegd.

Na-ijleffect

De beslagcijfers vormen een momentopname. In de loop van de tijd zal het beslagcijfer naar verwachting met zo’n 30% aangroeien, het zogeheten na-ijleffect. Dat komt deels omdat we beslag pas tellen als het volgens alle regels is vastgelegd in onze systemen. In de praktijk betekent dit dat beslag gelegd in november en december niet direct doorwerkt in ons beslagcijfer van dat jaar. Het na-ijl effect wordt ook veroorzaakt door beslag dat is gelegd in het buitenland, waarvan pas later duidelijk wordt hoeveel de precieze waarde was. Pas als de waarde duidelijk is, wordt deze geregistreerd. Daarnaast groeit de waarde van het beslag op huurpenningen, aandelen en banktegoeden door bijvoorbeeld rendement dat er tussentijds wordt gemaakt.

Landelijke Beslag Autoriteit

De Landelijke Beslag Autoriteit (LBA) is verantwoordelijk voor het landelijk beheer van conservatoir beslag, het beheer van internationaalen buitenlands beslag en vervult een adviesrol ten aanzien van strafrechtelijk en conservatoir beslag. In toenemende mate wordt een beroep gedaan op aanwezige expertise binnen de LBA op het gebied van het strafrechtelijke beslag. Met name dit type beslag vereist een continue goede sturing en monitoring. Dit is eenn van de aanvullende taken die naadloos aansluiten in het streven om de LBA in 2024 door te ontwikkelen naar een Expertisecentrum “beslag” met als doel een landelijke monitoring, het voeren van regie en aanspreekpunt zijn op de (strafrechtelijke) beslagvoorraad. Deze taak zal binnen de LBA worden belegd bij de adviseurs beslag.

Wet- en Regelgeving

Er worden continu inspanningen geleverd om de wet- en regelgeving te verbeteren en aan te passen aan de uitdagingen van criminele geldstromen. Op dit moment lopen de volgende initiatieven:

1. Non-Conviction Based Confiscation (NCBC)

Deze wetgeving maakt het mogelijk om vermogensbestanddelen te confisqueren zonder dat een strafrechtelijke veroordeling nodig is. Het OM kan bij de rechter beslaglegging vorderen wanneer aannemelijk is dat het vermogen uit strafbare activiteiten komt. De betrokken persoon moet dan bewijzen dat het vermogen een legitieme herkomst heeft. Nederland ontwikkelt een NCBC-procedure op basis van de Europese Confiscatierichtlijn.

2. Asset Recovery Office en Tijdelijke Bevriezing

De Europese Confiscatierichtlijn breidt de bevoegdheden uit van de Asset Recovery Offices (ARO's). Dit omvat de toegang tot meer bronnen van vermogensbestanddelen en de mogelijkheid tot tijdelijke bevriezing van vermogen, in afwachting van een formeel beslagbevel. Deze tijdelijke bevriezing moet snel gevolgd worden door een formele beslaglegging.

3. Anti-Money Laundering Regulation (AMLR) en Anti-Money Laundering Directive 6 (AMLD6)

Deze regelgeving harmoniseert de anti-witwasmaatregelen binnen de EU en introduceert nieuwe verplichtingen voor virtuele valuta-dienstaanbieders en crowdfundingsplatforms. Handelaren van luxegoederen worden meldingsplichtig bij transacties boven bepaalde drempelwaarden. De AMLD6 breidt de anti-witwasregels uit naar nieuwe sectoren en entiteiten.

4. Wetsvoorstel Plan van Aanpak Witwassen

Dit voorstel omvat onder andere een verbod op contante betalingen boven €3.000 voor beroeps- of bedrijfsmatige handelaren. Dit is een reactie op het verschuivende bestedingspatroon van criminelen, die dure goederen zoals auto's en vastgoed vaak huren of leasen om buiten het zicht van de autoriteiten te blijven.

5. Wet Gegevensverwerking door Samenwerkingsverbanden

Deze wet stelt samenwerkingsverbanden in staat om gegevens te delen en gezamenlijk criminele geldstromen aan te pakken. Het doel is om de informatie-uitwisseling te verbeteren en zo effectiever te kunnen optreden tegen financiële criminaliteit.

Lees verder: