Het afgelopen jaar heeft de Financial Action Task Force (FATF) belangrijke stappen gezet in de wereldwijde strijd tegen financiële criminaliteit. In het recent gepubliceerde Annual Report 2023-2024 worden enkele cruciale ontwikkelingen uitgelicht die relevant zijn voor professionals binnen de witwasbestrijding. Hieronder bespreken we de belangrijkste trends en hervormingen, waaronder een scherpere focus op asset recovery, nieuwe dreigingen zoals cyber-enabled fraude en strengere regelgeving rond uiteindelijk belanghebbenden (UBO’s).

1. Verscherpte Focus op Asset Recovery

Een van de meest baanbrekende ontwikkelingen van het afgelopen jaar is de aanscherping van de FATF-standaarden op asset recovery. Dit is de eerste grote herziening sinds 1990 en beoogt effectievere maatregelen voor het bevriezen, confisqueren en terugvorderen van crimineel vermogen.

Wat betekent dit?
Landen moeten snellere en effectievere methoden ontwikkelen om misdaadwinsten te bevriezen en terug te vorderen. Dit moet niet alleen de financiële prikkel voor criminaliteit wegnemen, maar ook het herstel van financiële schade aan slachtoffers bevorderen.

Samenwerking met INTERPOL
Om deze hervormingen operationeel te versterken, werkt de FATF nauw samen met INTERPOL via de FATF-INTERPOL Roundtable Engagement (FIRE). Dit partnerschap richt zich op betere internationale samenwerking en de snelle bevriezing van verdachte transacties over landsgrenzen heen.

Impact
Voor witwasbestrijders betekent dit dat overheden en instanties sneller moeten handelen bij het opsporen en terugvorderen van illegale financiële middelen. De FATF dringt erop aan dat landen concrete stappen zetten om hun wetgeving en operationele aanpak hierop aan te passen.

2. Opkomst van Nieuwe Dreigingen

De FATF wijst in haar rapport op een aantal opkomende dreigingen die vragen om strengere regelgeving en handhaving.

Cyber-enabled fraude

Cybercriminaliteit is een groeiende bedreiging voor het mondiale financiële systeem. In samenwerking met de Egmont Group en INTERPOL publiceerde de FATF een gedetailleerd rapport over de methoden die criminelen gebruiken om via cyber-enabled fraude geld wit te wassen. Criminele netwerken maken hierbij gebruik van complexe financiële structuren, cryptovaluta en anonieme transacties om illegale winsten te verbergen.

Misbruik van crowdfundingplatforms

Een ander punt van zorg is het misbruik van crowdfundingplatforms voor terrorismefinanciering. De FATF heeft zwakke plekken in de regelgeving geïdentificeerd en adviseert landen om de transparantie van donaties en gebruikersgegevens te verhogen. Platforms worden aangespoord om striktere controles door te voeren en verdachte transacties sneller te melden.

‘Gouden visa’ en burgerschapsprogramma’s

Burgerschaps- en verblijfsprogramma’s (‘gouden visa’) bieden criminelen de kans om hun identiteit te verbergen en illegale gelden wit te wassen via vastgoed- en investeringsroutes. De FATF en de OECD hebben een rapport gepubliceerd waarin wordt gewaarschuwd voor het gebrek aan toezicht binnen deze programma’s. Landen worden aangespoord om strengere achtergrondcontroles in te voeren en informatie over aanvragers beter te delen.

3. Striktere Regels voor UBO-Transparantie

Een andere cruciale hervorming betreft de transparantie rondom uiteindelijk belanghebbenden (UBO’s). De FATF heeft haar standaarden aangescherpt om te voorkomen dat criminele organisaties offshore entiteiten en schijnconstructies gebruiken om geld wit te wassen.

Wat verandert er?
Landen moeten verplichte UBO-registers opzetten waarin wordt vastgelegd wie daadwerkelijk achter een bedrijf of trust zit. Dit moet het moeilijker maken om stromannen en anonieme vennootschappen te gebruiken als dekmantel voor witwaspraktijken.

Impact
Voor juridische professionals en compliance-experts betekent dit een verscherpte focus op de naleving van UBO-wetgeving. Financiële instellingen en juridische dienstverleners moeten beter verifiëren wie de echte eigenaar is van bedrijven en trusts.

4. FATF en de Regulering van Virtuele Activa

De FATF heeft ook haar aandacht gevestigd op de risico’s van virtuele activa en cryptovaluta. In haar vijfde jaarlijkse update over de implementatie van de FATF-standaarden op dit gebied, benadrukt de FATF dat 75% van de onderzochte landen nog steeds niet voldoet aan de basisvereisten voor toezicht op Virtual Asset Service Providers (VASPs).

Waarom is dit een probleem?
Cryptovaluta en andere digitale activa worden nog steeds veelvuldig gebruikt voor witwaspraktijken en terrorismefinanciering. Veel landen hebben hun regelgeving nog niet aangepast om de risico’s van cryptotransacties effectief te beheersen.

Oplossing?
De FATF publiceerde een overzicht van landen die materiële VASP-activiteiten hebben, om de transparantie te verhogen en overheden aan te moedigen hun regelgeving op dit gebied aan te scherpen.

Conclusie: Wat betekenen deze ontwikkelingen voor de praktijk?

De FATF heeft in het afgelopen jaar ingrijpende maatregelen genomen om de wereldwijde strijd tegen witwassen te versterken. De belangrijkste veranderingen en trends zijn:

Verscherping van asset recovery-standaarden, waardoor witwaswinsten sneller kunnen worden opgespoord en teruggevorderd.
Meer aandacht voor cyber-enabled fraude, misbruik van crowdfunding en gouden visa als nieuwe methoden voor witwassen en terrorismefinanciering.
Striktere regels rondom UBO-transparantie, waardoor het gebruik van schijnconstructies wordt bemoeilijkt.
Verscherping van de regulering van virtuele activa, om de risico’s van cryptotransacties beter te beheersen.

Voor professionals in de witwasbestrijding betekent dit dat ze alert moeten blijven op veranderende wet- en regelgeving en zich moeten voorbereiden op verscherpte nalevingseisen. De FATF zal in de komende jaren blijven monitoren hoe landen deze maatregelen implementeren en afdwingen.