In onderzoek Ramallah60 ontdekte de FIOD dat een Venloos metaalrecyclingsbedrijf van 2016-2020 via een dubbele Excel-boekhouding en duizenden vervalste weeg- en contantbonnen ruim 127 miljoen euro en 151 miljoen kilo schroot witwaste, valse identiteitskaarten gebruikte en mee-faciliteerde bij een container met 4 950 kg cocaïne; de rechtbank veroordeelde de feitelijke leider tot tien jaar cel, het bedrijf tot een boete van 2,2 miljoen euro, drie ondergeschikten (zoon-inkoper en twee chauffeurs) wegens schuldwitwassen tot achttien maanden gevangenisstraf waarvan twaalf voorwaardelijk, terwijl een formeel directeur zonder zeggenschap volledig werd vrijgesproken, en benadrukte zo dat strafbaarheid afhangt van feitelijke invloed, kennis en het bewust aansturen of aanvaarden van criminele geld- en goederenstromen.

Achtergrond

Het FIOD-onderzoek Ramallah60 startte op 18 juni 2020 naar aanleiding van signalen dat een Venloos metaalrecyclings- en schrootbedrijf (het bedrijf) structureel contant geld en grote partijen metaalschroot gebruikte om criminele opbrengsten wit te wassen. Tijdens simultane doorzoekingen op 11 juli 2020 werden onder meer:

twee parallelle kasadministraties';
ruim 25 500 weeg- en contantbonnen;
valse Europese identiteitsbewijzen;
chats uit SKY-ECC en WhatsApp;
en logistieke documenten over een container met circa 4 950 kg cocaïne in beslag genomen.

De officier van justitie vervolgde zes natuurlijke personen en het bedrijf (rechtspersoon) wegens witwassen, valsheid in geschrifte, voorhanden hebben van valse ID’s, deelname aan een criminele organisatie en – beperkt tot twee dossiers – betrokkenheid bij een cocaïnetransport. De rechtbank paste voor de witwasbeoordeling het bekende zes-stappenplan toe (HR 18 dec 2018, ECLI:NL:HR:2018:2352).

Verdachte-overzicht

Kernbevindingen van het onderzoek

Dubbele boekhouding – De gereconstrueerde kasboek.xls toonde jaarlijkse contante uitgaven van € 25–32 mln “aan particulieren”. Kasgeld.xls liet zien dat dezelfde bedragen in werkelijkheid naar bestuurders, chauffeurs en derden gingen – vaak voorafgaand aan ritten naar Italië of Duitsland.
Gem manipulate weegbonnen – In 58–62 % (2017–2018) verschilden de handmatig ingevoerde gewichten in het NewTon-wegsysteem van de onveranderlijke indicatorwaarden; de “H”-markering voor handmatige correctie was stelselmatig verwijderd om de fraude te maskeren.
Fictieve leveranciers – Volgens de administratie leverden dagelijks ~27 buitenlandse “particulieren” gemiddeld 5 600 kg oud metaal; verklaringen van chauffeurs en werknemers maakten duidelijk dat vrijwel nooit particulieren op het erf kwamen.
Valse identiteitsbewijzen – 149 valse ID-kaarten en een Iers paspoort lagen in een bureaulade; extra 16 valse Roemeense ID’s lagen thuis bij de feitelijke leider.
Cocaïnetransport – SKY-ECC-berichten wezen op een door het bedrijf georganiseerde deklading scrap-metal vanuit Guyana voor 4 950 kg cocaïne (jan–mrt 2020) naar Antwerpen; betaald en logistiek gefaciliteerd door de directie.

Verweren en reacties van de rechtbank

a. Betwisting bewijswaarde kasgeld.xls

Alle verdachten – op de feitelijke leider na – stelden dat kasgeld.xls geen officiële administratie was.
Rechtbank: bestand sluit “oneindig beter” aan bij kasgeld-voorraad, aangetroffen contanten, chatcorrespondentie en rittenstaten dan kasboek.xls; daarom betrouwbaar.

b. Gebrek aan opzet bij chauffeurs

Chauffeurs beriepen zich op onwetendheid over herkomst van kasgeld.
Rechtbank: bedragen (tot € 200 000 per rit) zijn zó hoog en frequent dat ten minste een zwaar verwijtbaar vermoeden bestaat. Omdat echter niet is vastgesteld dat zij daadwerkelijk bewust de criminele herkomst hebben aanvaard, kwam de rechtbank uit op schuldwitwassen (art. 420quater Sr) in plaats van opzetwitwassen.

c. Vrijspraak formeel directeur

De (laaggeletterde) formeel statutair directeur voerde aan dat hij louter las- en onderhoudswerk verrichtte en geen toegang had tot financiële systemen. Rechtbank: dossier bevat geen aanwijzingen voor zeggenschap of wetenschap; eenmaal € 19 440 uit de kas – voor verbouwing t.b.v. zieke echtgenote – onvoldoende om opzet of schuldwitwassen te dragen; integrale vrijspraak.

d. Valide bedrijfsvoering

Bij het bedrijf werd aangevoerd dat het dagelijks grote hoeveelheden metaal inkreeg van toevallige aanbieders. Rechtbank: logistiek onmogelijk (vrachtvolumes, weegdata), geen camerabeelden of verklaringen die dit staven, veelvoud “leveranciers” zat zelfs gedetineerd op beweerde leverdata; verweer verworpen.

Behandeling van de belangrijkste leerstukken

Overwegingen bij straftoemeting

Omvang en duur – Witwasbedrag van > € 127 mln en metaalschroot van 151 mln kg gedurende 4½ jaar.
Ondermijnend karakter – Misbruik van reguliere recyclingsector om criminele geldstromen te verhullen.
Redelijke termijn-overschrijding – Alle zaken waren vanaf 2021 aanhangig; beperkte korting (6–12 mnd vv of € 0,5 mln vv) toegepast.
Persoonlijke omstandigheden – Chauffeurs kregen groot deel voorwaardelijk; formeel directeur volledig vrijgesproken. Feitelijke leider ontkwam niet aan langdurige onvoorwaardelijke gevangenisstraf ondanks tag-dragen en overschrijding redelijke termijn.

Conclusies per verdachte

Zoon-inkoper (3117) – Onzorgvuldig omgaan met € 4 mln contant, wist of moest vermoeden dader-afkomst; schuldwitwassen → 18 mnd gs (12 vv).
Rechtspersoon (3118) – Centrale spil; gefingeerde boekhouding; facilitaire rol bij cocaïne; gewoontewitwassen, valsheid, valse ID’s, organisatie, Opiumwet → boete € 2,2 mln (€ 0,5 mln vv).
Feitelijke leider (3119) – Initiator en regisseur; alle feiten bewezen; 10 jaar gs.
Chauffeur A (3120) – € 6,1 mln ontvangen; roekeloos; schuldwitwassen → 18 mnd gs (12 vv).
Chauffeur B (3121) – € 5,4 mln ontvangen; vergelijkbare motivering; schuldwitwassen → 18 mnd gs (12 vv).
Formeel directeur (3122) – Geen betrokkenheid; éénmalige gift verklaarbaar; vrijspraak.

Reflectie op de betekenis van de zaak

Ramallah60 illustreert hoe een ogenschijnlijk legitiem bedrijf jarenlang als façade kan dienen voor internationale financiële en logistieke criminaliteit. De vonnissen laten zien dat:

De rechter streng optreedt tegen ondernemingen die hun rechtspersoon doelbewust inzetten voor witwassen;
Leidinggevenden persoonlijk zwaar worden bestraft via het leerstuk feitelijk leidinggeven;
Lagere functionarissen (chauffeurs) wél strafrechtelijk aansprakelijk blijven voor grove nalatigheid, maar dat afwezigheid van bewezen opzet leidt tot (mindere) veroordeling voor schuldwitwassen;
Formele titel of inschrijving bij de KvK niet volstaat om iemand als feitelijke dader of organisatie-deelnemer aan te merken – de feitelijke machtspositie en kennis zijn doorslaggevend.

Tot slot vormt de zaak een reminder dat betrouwbare administratieve sporen (digitale logs, alternatieve Excel-bestanden) en cryptochats in combinatie een overtuigend bewijsbeeld kunnen opleveren, zelfs wanneer een “klassiek” gronddelict niet kan worden gekoppeld aan ieder witgewassen voorwerp.

Lees hier de volledige uitspraken: