Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State 22 januari 2025, ECLI:NL:RVS:2025:132

Ondanks dat de minister van Asiel en Migratie de mobiele telefoons van drie asielzoekers zonder hun toestemming heeft onderzocht, leidt dit niet tot onrechtmatige grensdetentie. Dat oordeelt de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State.

Achtergrond van de zaak

Nadat een Iraanse vrouw en haar twee zonen in april 2024 op Schiphol aankwamen en asiel hadden aangevraagd, heeft de Koninklijke Marechaussee hun mobiele telefoons zonder hun toestemming onderzocht. Ook zijn zij op Schiphol in grensdetentie geplaatst in afwachting van een besluit op hun asielaanvragen. Grensdetentie is bedoeld om de toegang van asielzoekers tot het Nederlandse grondgebied te voorkomen. De rechtbank in Haarlem heeft geoordeeld dat er voor het onderzoeken van mobiele telefoons geen toereikende wettelijke grondslag bestaat en dat de grensdetentie daarom onrechtmatig is. De minister is het daar niet mee eens. Volgens haar is er wel een wettelijke grondslag hiervoor. Daarnaast voert zij aan dat op de mobiele telefoons is gezocht naar documenten die noodzakelijk zijn voor de beoordeling van de asielaanvragen en dat dit onderzoek geen verband houdt met de grensdetentie.

Grensdetentie is rechtmatig

Naar het oordeel van de Afdeling bestuursrechtspraak is er geen toereikende wettelijke grondslag voor het onderzoeken van mobiele telefoons zonder toestemming van de asielzoekers. Anders dan de minister meent, is die grondslag niet te vinden in de Vreemdelingenwet 2000. Maar dit heeft geen gevolgen voor de rechtmatigheid van de grensdetentie. De mobiele telefoons van de asielzoekers zijn namelijk in dit geval onderzocht om documenten te vinden die nodig zijn voor de beoordeling van hun asielaanvragen en niet om hen in grensdetentie te plaatsen of te houden. Het onderzoek was ook niet afhankelijk van de grensdetentie. De asielzoekers kunnen de rechtmatigheid van het onderzoek van hun mobiele telefoons en het eventuele gebruik van de informatie die daaruit is verkregen, aan de orde stellen in een beroepsprocedure tegen het besluit op hun asielaanvraag.

Terugkoppeling van de rechter aan de wetgever

De Afdeling bestuursrechtspraak koppelt in de uitspraak uitdrukkelijk aan de wetgever terug dat hij artikel 55, tweede lid, van de Vreemdelingenwet 2000 nader moet uitwerken als hij het mogelijk wil maken om mobiele telefoons van asielzoekers zonder hun toestemming te onderzoeken.

Lees hier de volledige uitspraak.