Op 14 november 2023 werd in Nieuwspoort het WFR Fiscaal Café gehouden. Het thema van de middag was de rol van de belastingrechter bij de bestrijding van belastingontwijking. De bijeenkomst werd geopend door Allard Lubbers. Coen Maas, een van de twee inleiders, heeft in het FED geconstateerd dat de bestrijding van belastingontwijking van oudsher in belangrijke mate een kwestie van rechtersrecht is: het komt vaak aan op de uitleg van de relevante wetsbepalingen door de rechter en de toepassing van het door de rechter ontwikkelde leerstuk fraus legis. Het onderwerp is daarom relevant. Lubbers wees erop dat naar aanleiding van de bijeenkomst twee artikelen in het WFR verschijnen, een artikel van Coen Maas en een artikel van Wendy Nent en Lubbers zelf.

Het una via-beginsel staat al enige tijd in de (fiscale) schijnwerpers. Het beginsel draagt bij aan het voorkomen van ongeoorloofde samenloop tussen het fiscale boeterecht en het fiscale strafrecht. Verschillende aspecten van het una via-beginsel zijn in de afgelopen jaren in de vakliteratuur ter discussie gesteld. In deze bijdrage zoomen wij in op twee aspecten van het una via-beginsel, te weten ‘hetzelfde feit’ en ‘dezelfde persoon’.

Zowel in het algemeen bestuursrecht als in het fiscale recht is het gebruikelijk dat een belanghebbende of belastingplichtige die bezwaar maakt (art. 7:15 Awb) of beroep instelt bij de rechtbank (art. 8:75 Awb) in aanmerking kan komen voor vergoeding van (voor door een derde verleende rechtsbijstand gemaakte) kosten van de bezwaar- of beroepsprocedure. Een dergelijke kostenvergoeding wordt – kort gezegd – toegekend op het moment dat het bezwaar of beroep van de belastingplichtige gegrond wordt verklaard en het bestreden besluit, zoals een belastingaanslag, wordt herroepen als gevolg van een aan de Belastingdienst te wijten onrechtmatigheid. In beginsel is bij een dergelijke proceskostenvergoeding sprake van een ‘forfaitaire’ vergoeding, gebaseerd op een puntensysteem. Slechts in uitzonderlijke gevallen is het in het bestuursrecht of fiscale recht mogelijk een zogenoemde ‘integrale’ proceskostenvergoeding te krijgen.